سلجوقیان

تاریخ حکومت سلجوقیان از سال ۴۱۶ تا ۵۷۲ شمسی ( ۴۲۹ تا ۵۹۰ قمری ) ( ۱۰۳۸ تا ۱۱۹۴ میلادی) – مدت حکومت ۱۵۶ سال – مراکز حکومت : نیشابور ، همدان ، اصفهان.

سلاجقه نیز همانند غزنویان طایفه ای از ترکمانان غز بودند که تا قبل از ریاست فردی به نام سلجوق بر این طایفه ، نام و نشان بخصوصی نداشتند و این سلسله نام خود را از همین شخص که پدر بزرگ بنیانگذار سلسله (طغرل ابن میکائیل ابن سلجوق) به شمار می آمده گرفته است .

دولت سلجوقیان یکی از پهناورترین دولتها از بدو اسلام تا زمان تاسیس آن سلسله بود یا به زبانی دیگر از بدو اسلام تا تاریختاسیس این سلسله دولتی به عظمت و پهناوری دولت سلجوقیان تشکیل نشده بود.

مقتدرترین و مشهورترین پادشاه سلسله سلجوقی سلطان جلال الدین ملکشاه سلجوقی بوده که در زمان وی ، تصرفات سلجوقیان از شرق تا نزدیکی چین و از غرب تا دریای مدیترانه گسترش یافت .

مشهورترین وزیر دربار سلجوقی ، خواجه نظام الملک از دهقان زادگان ولایت بیهق ( سبزوار) بوده که پیشرفت های سلطان جلال الدین ملکشاه در اداره امور کشور مدیون این سیاستمدار معروف بوده است . براساس گفته تواریخ ،خواجه نظام الملک لایق ترین سیاستمدار و مدیری بوده است که بعد از اسلام در آسیا به ظهور رسیده و حامی علم و مشوق دانش و فضیلت بوده است . وی در بغداد و چند شهر مهم دیگر از جمله نیشابور دانشگاههایی تاسیس کرد که آنها را نظامیه می خواندند . کتاب سیاست نامه از آثار مهم اوست . حکیم عمر خیام نیشابوری ( ریاضی دان و شاعر معروف ایرانی ) در زمان خواجه نظام الملک مامور اصلاح تقویم نجومی شد و تاریخ جلالی را به نام جلال الدین ملکشاه سلجوقی تالیف کرد .

خواجه نظام الملک در راه سفر به بغداد در نزدیکی ولایت صحنه کرمانشاه به قتل رسید که چگونگی این قتل در قسمت چگونگی انقراض سلسله سلجوقیان آمده است .